Wysoki poziom cholesterolu

Streszczenie
Cholesterol to woskowata substancja znajdująca się w tłuszczach zawartych we krwi. Organizm potrzebuje cholesterolu, aby wytwarzać zdrowe komórki, lecz wysoki poziom cholesterolu może zwiększyć ryzyko chorób serca i naczyń. U osób mających wysoki poziom cholesterolu, mogą rozwijać się złogi tłuszczowe w naczyniach krwionośnych. Proces ten nazywamy miażdżycą. W rezultacie, złogi te utrudniają przepływ krwi przez tętnice. Przez to, do serca oraz innych narządów może nie docierać tyle krwi bogatej w tlen, ile potrzeba, co zwiększa ryzyko niedokrwienia i zawału serca, a zmniejszony przepływ krwi do mózgu może spowodować udar. Problem wysokiego poziomu cholesterolu może być dziedziczony, ale często jest wynikiem niezdrowego stylu życia, co znaczy, że można jemu zapobiegać oraz leczyć. Odpowiednia dieta, regularne ćwiczenia i niektóre leki mogą znacznie pomóc w zmniejszaniu wysokiego poziomu cholesterolu.

Objawy
Wysoki poziom cholesterolu nie ma żadnych objawów. Badanie krwi jest jedynym sposobem na jego wykrycie.

Kiedy należy udać się do lekarza?
Zapytaj lekarza, o potrzebę przeprowadzenia badania na cholesterol. Zalecenia dotyczące wieku pierwszego badania różnią się. Zazwyczaj takie badania powtarza się co około 5 lat. Jeśli wyniki badań nie mieszczą się w pożądanych zakresach, lekarz może zalecić częstsze pomiary. Dodatkowo, może również zalecić częstsze badania, jeśli w rodzinie występował wysoki poziom cholesterolu, choroby serca lub inne czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu, cukrzyca lub wysokie ciśnienie krwi.

Przyczyny
Cholesterol jest przenoszony w krwi, przyłącza się do białek. Połączenie tych białek oraz cholesterolu nazywana jest lipoproteiną. Istnieją różne rodzaje cholesterolu, w zależności od tego, jaki rodzaj cholesterolu niesie lipoproteina. Są nimi:

LDL (ang. - low-density lipoprotein)
Transportuje cząsteczki cholesterolu w całym ciele. LDL gromadzi się w ścianach tętnic, sprawiając, że stają się twardsze i węższe. Często jest określany jako „zły cholesterol”.

HDL (ang. - high-density lipoprotein)
Przenosi nadmiar złego cholesterolu z powrotem do wątroby. Często jest określany jako „dobry cholesterol”.
Czynniki, które da się kontrolować - takie jak mała ilość uprawianego sportu, otyłość czy niezdrowa dieta - przyczyniają się do wysokiego poziomu cholesterolu LDL i niskiego poziomu cholesterolu HDL. Czynniki, na które nie mamy wpływu, niestety również mogą odgrywać znaczącą rolę. Na przykład przez dziedziczone czynniki genetyczne, komórki nie będą mogły skutecznie usuwać cholesterolu LDL z krwi lub wątroba będzie wytwarzać zbyt dużo cholesterolu.

Czynniki wpływające na ryzyko

Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wysokiego cholesterolu to:

Zła dieta
Spożywanie tłuszczów nasyconych, znajdujących się w produktach zwierzęcych czy tłuszczów trans, które można znaleźć na przykład w ciasteczkach czy krakersach, może podnieść poziom cholesterolu. Pokarmy bogate w cholesterol, takie jak czerwone mięso i pełnotłuste produkty mleczne, również zwiększają poziom cholesterolu.

Otyłość
Wskaźnik BMI (body mas index) wynoszące 30 lub więcej jest narażeniem na wysoki poziom cholesterolu.

Duży obwód w talii
Ryzyko wzrasta, wraz ze wrostem obwodu talii. Obwód wynoszący co najmniej 102 centymetry u mężczyzn lub 89 centymetrów u kobiet zwiększa ryzyko wystąpienia wysokiego poziomu cholesterolu.

Brak ćwiczeń fizycznych
Ćwiczenia pomagają zwiększyć HDL (poziom dobrego cholesterolu) w ciele człowieka, lub "dobry" cholesterol, zwiększając rozmiar jego cząsteczek, które czynią LDL (zły cholesterol) mniej szkodliwym.

Palenie tytoniu
Palenie papierosów uszkadza ściany naczyń krwionośnych, przez co mogą gromadzić się złogi tłuszczowe. Palenie może również obniżyć poziom"dobrego" cholesterolu.

Cukrzyca
Wysoki poziom cukru we krwi przyczynia się do podwyższenia poziomu cholesterolu LDL i obniżenia poziomu cholesterolu HDL. Wysoki poziom cukru we krwi uszkadza również wyściółkę tętnic.

Problemy spowodowane wysokim poziomem cholesterolu

Rozwój miażdżycy
Wysoki poziom cholesterolu może powodować miażdżycę, niebezpieczną akumulację cholesterolu i innych złogów na ścianach tętnic. Te złogi mogą zmniejszać przepływ krwi przez tętnice, co może powodować powikłanoa, takie jak:

Ból w klatce piersiowej
Jeśli u pacjenta tętnice zaopatrujące serce w krew (tętnice wieńcowe) są dotknięte przez wysoki poziom cholesterolu, może występować ból w klatce piersiowej (tzw. dławica piersiowa) i inne objawy choroby wieńcowej.

Zawał serca
Jeśli płytki na ścianach tętnic pękną, może dojść do powstania skrzepu krwi w miejscu pęknięcia co prowadzi do zablokowania przepływu krwi i zatkania tętnicy. Jeśli przepływ krwi do serca zostanie uniemożliwiony przez dłuższy czas (20-30 minut), dochodzi do zawału serca.

Udar niedokrwienny mózgu
Podobnie jak w przypadku zawału serca, jeśli przepływ krwi do mózgu jest zablokowany przez skrzep (w tym przypadku wystarczy kilka minut), dochodzi do udaru.

Profilaktyka

• Wystarczą niewielkie zmiany w stylu życia, aby pomóc w uniknięciu wysokiego poziomu cholesterolu. Aby jemu zapobiec, można między innymi:
• Przejść na dietę, która ogranicza ilość spożywanej soli oraz zawiera wiele owoców i warzyw oraz produktów pełnoziarnistych
• Mocno graniczyć ilość spożywanych tłuszczów zwierzęcych, a tłuszcze roślinne spożywać z umiarem
• Zredukować poziom swojej wagi oraz co bywa nawet trudniejsze ją utrzymywać
• Rzucić palenie
• Wykonywać ćwiczenia fizyczne przez większość dni w tygodniu, co najmniej 30 minut dziennie

Źródło: Mayo Clinic, zmodyfikowane i poprawione przez: Robert Gałąska